Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Το γκρέμισμα των διεθνών αγορών συνεχίζεται παρά τα μικρά διαλείμματα. Ομοίως και της ελληνικής...
Πλέον στο κάδρο της κρίσης χρέους έχει εισέλθει για τα καλά και η Γαλλία και όλα δείχνουν ότι, σε συνδυασμό με κάποιες πολύ πρώιμες ανησυχητικές ενδείξεις για τα CDS της Γερμανίας, η κρίση οδεύει με ταχύ ρυθμό για την καρδιά της ευρωζώνης. Όσοι το έλεγαν αυτό πριν από μήνες θεωρούνταν... τρελοί και καταστροφολόγοι.
Σήμερα όμως όλα είναι πολύ διαφορετικά. Εκτός από τα ομόλογα, και τράπεζες της ευρωζώνης κάνουν θεαματικά μακροβούτια ενώ οι κρίσεις πανικού δεν παρατηρούνται μόνο στα χρηματιστήρια, αλλά και στα προεδρικά και πρωθυπουργικά μέγαρα.
Όλα δείχνουν ότι οι μύθοι – περί ευημερίας κυρίως – πάνω στους οποίους βασίστηκε η περίφημη ευρωπαϊκή ενοποίηση τώρα κλυδωνίζονται και μαζί τους αμφισβητούνται εκ βάθρων όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές επιλογές.
Στο ερώτημα αν υπάρχει ευρω-απάντηση στην κρίση – η οποία δεν είναι μόνο ευρωπαϊκή, αλλά παγκόσμια – η Ευρώπη δεν έχει πολύ χρόνο για να δώσει πειστικές απαντήσεις.
Θα τις δώσει; Άγνωστο. Προς το παρόν πάντως αρνείται. Οι συνέπειες αυτής της άρνησης είναι πολλαπλές και δεν σχετίζονται μόνο με την πίεση των αγορών και την επίσημη τοκογλυφία εις βάρος των κρατών. Αλλά και με τις συνέπειες στις κοινωνίες. Ιδιαίτερα όσες από χρόνια έχουν μπει στον δρόμο της διάλυσης των τελευταίων ιχνών κοινωνικού κράτους.
Οι δρόμοι των βρετανικών μεγαλουπόλεων είναι αψευδείς μάρτυρες μιας πολυετούς και συνεχώς διευρυνόμενης περιθωριοποίησης που τώρα ξεσπά άλογα και χωρίς να διεκδικεί να ονομαστεί εξέγερση, επανάσταση ή κάτι παρόμοιο. Απλώς ξεσπά καίγοντας, λεηλατώντας, ληστεύοντας. Διεκδικώντας ανόμως αυτό που εκλάπη νομίμως. Κάτι ξέρουμε γι' αυτά και στα μέρη μας.
Είναι όμως εντυπωσιακή η συνειδητοποίηση των ευρωπαϊκών ΜΜΕ γι' αυτό που συμβαίνει εκεί – με τη συνήθη εξαίρεση των ταμπλόιντ. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα σε ανάλογη περίπτωση – θυμηθείτε τι έγινε στο πρόσφατο παρελθόν. Ποιος να συνδέσει ένα τέτοιο φαινόμενο με την κρίση;
Εδώ κανείς δεν θέλει να διερευνήσει και να καταλάβει τίποτε – ούτε καν το φαινόμενο των Αγανακτισμένων. Ηλίθιοι ύμνοι και ακόμη ηλιθιότεροι αφορισμοί. Κι όμως, ίσως δεν είναι καθόλου μακριά η μέρα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε φαινόμενα ανάλογα με τα σημερινά της Βρετανίας και τα πρόσφατα της Γαλλίας.
Στην Ελλάδα τα προβλήματα έχουν ήδη μεγάλο βάθος, καθώς δεν ήρθαν όλα τα κακά μόνο με την τρόικα και την κυβέρνηση Παπανδρέου. Όπως στη Βρετανία δεν διαλύθηκαν τα πάντα μόνο επί των ημερών του Κάμερον. Στη χώρα μας η διάλυση γινόταν αργά, επί πολλά χρόνια, και με ποικίλα «ανταλλάγματα» προς την κοινωνία, τα οποία ενέπιπταν στην κατηγορία της επίσημης διαφθοράς. Δύο μόνον παραδείγματα:
1. Δεν δίνονταν π.χ. μισθοί της προκοπής – αντιθέτως τη δεκαετία του ευρώ οι μισθοί και οι συντάξεις έχασαν σοβαρό μέρος της αγοραστικής τους δύναμης. Δίνονταν όμως επιδόματα. Και, αν δεν έφταναν κι αυτά για να καλυφθούν οι ανάγκες, δίνονταν αφειδώς χαμηλότοκα δάνεια.
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Σήμερα τα δάνεια, τα οποία κάποτε οι κυβερνήσεις προπαγάνδιζαν επισήμως, θεωρούνται αμάρτημα και αφροσύνη. Όσο για τα επιδόματα, θεωρούνται απολαβές ευνοούμενων ρετιρέ και όσοι τα λαμβάνουν εκτελούνται στα πεδία βολής των καναλιών...
2. Για... ανάπτυξη ούτε λόγος. Ανάπτυξη θεωρούνταν οι δείκτες κερδών των τραπεζών και μεγάλων επιχειρηματικών καρτέλ. Για τους άλλους υπήρχαν οι... κοινοτικές επιδοτήσεις.
Μόνο που κι αυτές – εν τοις πράγμασι ανεπαρκείς μπροστά στις τεράστιες διαρροές κεφαλαίων από τη χώρα – δεν διοχετεύθηκαν ποτέ με αναπτυξιακή λογική. Ένας τεράστιος κυβερνητικός – κρατικός μηχανισμός, στημένος μόνο για τη διαχείρισή τους, τα διοχέτευε όπου υπήρχαν... πολιτικές δυσκολίες. Απευθείας, σε άτομα και κοινωνικές ομάδες. Όχι για ανάπτυξη, παιδεία και έρευνα. Ενίοτε με πλήθος παρατυπίες, ενισχύοντας τελικά την παραοικονομία και όχι την οικονομία.
Στο άλλο σκέλος, αυτό της πραγματικής οικονομίας, επειδή εκεί πάντα χρειάζονται... φθηνά χέρια, η λύση ήταν έτοιμη: εξαθλιωμένοι μετανάστες από κάθε γωνιά της Γης αναλάμβαναν να σηκώσουν το παραγωγικό βάρος.
Τώρα που η κρίση αποκάλυψε ολόκληρο το μέγεθος της απάτης, οι Έλληνες στέκουν εξαθλιωμένοι στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής κατάρρευσης και οι μετανάστες περιφέρονται σαν ράκη στο κέντρο της Αθήνας χωρίς σκοπό και δυνατότητα επιβίωσης. Εκτός αν μπουν σε συμμορίες ή στην πορνεία, όπου όμως πάλι θα δουλεύουν για μεροκάματο – βγάζοντας πλάνο παραγωγής έναντι ευτελούς αμοιβής και έναντι οποιουδήποτε κόστους. Κάποτε μόνο και μόνο για να διασφαλίσουν ότι θα ζουν και την επόμενη μέρα.
Υπ' αυτές τις συνθήκες η πρέζα θερίζει. Αλλά τουλάχιστον είναι νόμιμη. Ευκαιρία να της βάλουν και ΦΠΑ, και μάλιστα στο 23% – είναι αδιανόητο το κράτος να χάνει τέτοια ευκαιρία για διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Μα τι κάνει επιτέλους ο Βενιζέλος; Ποιος του είπε ότι τα σουβλάκια έχουν μεγαλύτερη κατανάλωση από την πρέζα; Θα σας μαλώσω, υπουργέ μου...