Τεχνικό πρόγραμμα Θεσσαλονίκης ή κατανομή δαπανών;



pressinaction.gr | Ιστοσελίδα με άποψη
 Της Βιβιάνας Μεταλληνού

H συζήτηση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου Θεσσαλονίκης  θα μπορούσε να αποτελέσει μοναδική ευκαιρία για διατύπωση της πρότασης αναπτυξιακού προγραμματισμού της πόλης. Διότι, μιλώντας για προτεραιότητα μελετών και έργων στον τομέα των Διευθύνσεων Αρχιτεκτονικού – Μελέτες & Κατασκευές - Πρασίνου, Κυκλοφορίας, Ηλεκτροφωτισμού, Οδοποιίας, οφείλουμε να διατυπώσουμε τους στόχους και τη φιλοσοφία που θα ακολουθήσει η υλοποίηση τους...
Τα προβλήματα που βιώνει η Θεσσαλονίκη έχουν διατυπωθεί, αναλυθεί και ιεραρχηθεί σε προτεραιότητες χρόνια τώρα. Κοινή διαπίστωση αποτελεί ότι η αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας της πόλης είναι μονόδρομος. Στο πλαίσιο αυτό η επανεξέταση του τρόπου κυκλοφορίας και μετακινήσεων μπαίνουν στο επίκεντρο μαζί με τη στρατηγική για το πράσινο και την ενέργεια στην πόλη. Απαιτείται επαναπροσδιορισμός των πολεοδομικών προτύπων, τολμηρή αναβάθμιση των δημοσίων χώρων, η διεκδίκηση χώρων για στάθμευση, πράσινο και αποθάρρυνση της χρήσης των ΙΧ.
[Μερικά μόνο από πρόσφατα παραδείγματα  αστικής αναδιάρθρωσης αποτελούν η ανάπτυξη διευρυμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων στο Παρίσι με παράλληλη προσφορά δημοτικών ποδηλάτων στους πολίτες, οι εκτεταμένες παρεμβάσεις μείωσης του χώρου των δρόμων υπέρ των πεζών στην καρδιά της Ν. Υόρκης (με πρόδηλο συμβολικό χαρακτήρα), η έναρξη πιλοτικού προγράμματος για την εξαρχής δημιουργία πόλεων χωρίς αυτοκίνητα στη Μ. Βρετανία και, τέλος, οι αρχιτεκτονικοί και πολεοδομικοί διαγωνισμοί στο Παρίσι].
Το πρόσταγμα
Το σχέδιο για το κυκλοφοριακό πρόβλημα με βασικό πυρήνα τη φιλοσοφία των πόλεων χωρίς αυτοκίνητο, αποτελεί ένα από τα περιβαλλοντικά προστάγματα.
Ένα τέτοιο σχέδιο περιλαμβάνει τη λογική των εκτεταμένων πεζοδρομήσεων στις κεντρικές περιοχές, την αναγόρευση του πεζού ως κρίσιμη μονάδα αναφοράς και σχεδιασμού, την αλληλεγγύη -μέσω της πολεοδομικής και συγκοινωνιακής πρόνοιας-  στις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες και στοχευμένα προγράμματα ανάπλασης.
Στο τεχνικό σκέλος, τα μέτρα είναι γνωστά στην παγκόσμια εμπειρία. Ενδυνάμωση όλων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σε συνδυασμό με την προσφορά εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης (ποδηλατόδρομοι σε όλες τις πόλεις και θαλάσσια συγκοινωνία, όπου προσφέρεται) και σύγχρονα διαχειριστικά μέτρα. Ευέλικτα μικρά και μεσαία υπόγεια παρκινγκ με χρηματοδότηση στους ΟΤΑ και εξομάλυνση των συγκρουόμενων συντεχνιακών συμφερόντων (Ταξί, Φορτηγά, Φορτοεκφορτώσεις, τουριστικά και σχολικά λεωφορεία).
Σχέδια Βιώσιμων Αστικών Μετακινήσεων
Οι μετακινήσεις έχουν μόνιμες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία, σε τοπικό, περιφερειακό ή παγκόσμιο επίπεδο ενώ η τεχνολογική πρόοδος δεν πρόκειται να τις επιλύσει, τουλάχιστον στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Η ζήτηση για αστικές μετακινήσεις κυριαρχείται από τις οδικές μεταφορές και η αντιμετώπισή της απαιτεί μια κοινή προσπάθεια σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Το μέγεθος των προκλήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο -που έχουν να κάνουν με την κλιματική αλλαγή, την ατμοσφαιρική ρύπανση, το θόρυβο, την ασφάλεια, την ενεργειακή αυτάρκεια- απαιτούν ισχυρή στήριξη από τις τοπικές αρχές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των αστικών μετακινήσεων και το σχεδιασμό χρήσεων γης. Ολοκληρωμένες προσεγγίσεις και λύσεις απαιτούνται για να αντιστρέψουν τις παραπάνω τάσεις:
- Ενίσχυση συνδυασμένων μετακινήσεων για ποδηλάτες (δυνατότητα μεταφοράς ποδηλάτων σε τραμ, λεωφορεία και βαγόνια).
- Ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ περπατήματος, ποδηλασίας, κοινής χρήσης οχημάτων και μέσων μαζικής μεταφοράς.
- Ανάπτυξη συνεχόμενων, διασυνδεδεμένων, ασφαλών και αποτελεσματικών δικτύων ποδηλατοδρόμων και διευκόλυνση της στάθμευσης, ενοικίασης και επιδιόρθωσης ποδηλάτων.
- Κίνητρα σε μεγάλες επιχειρήσεις, βιομηχανίες και εμπορικά κέντρα να παρέχουν επαρκείς θέσεις στάθμευσης για τα ποδήλατα.
- Παραχώρηση υφιστάμενου οδικού χώρου αποκλειστικά για χρήση από πεζούς και ποδηλάτες.
- Επέκταση των ζωνών με μέγιστα όρια ταχύτητας 10-20-30 χλμ./ώρα.
- Παρακολούθηση και βελτίωση της ασφάλειας, της ποιότητας και της άνεσης των πεζόδρομων και των ποδηλατοδρόμων.
Μέτρο η μια βόλτα;
Είναι υποκριτικό, λίγες μέρες πριν την καθιερωμένη πανευρωπαϊκά Εβδομάδα Πόλεων Χωρίς Αυτοκίνητο η πόλη να ψάχνει απεγνωσμένα για μια σχετική εκδήλωση που καταλήγει σε μια βόλτα στο κέντρο το οποίο δε δέχεται αυτοκίνητα για λίγες ώρες…
Οφείλουμε να ξεκινήσουμε από σήμερα, με τη συζήτηση του Προγράμματος Τεχνικών Έργων 2011, εισάγοντας ως στόχο την προώθηση των βιώσιμων μετακινήσεων, τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, την προώθηση και αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου και των ΜΜΜ και την αύξηση της ασφάλειας στις μετακινήσεις των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των ποδηλατιστών. 
Αυτό σημαίνει ότι στο πρόγραμμα Τεχνικών Έργων πρέπει να συμπεριληφθούν έργα διεκδίκησης αυτού του τοπίου με την καλλιέργεια νέων συμπεριφορών και παράλληλη προώθηση υποδομών για τη δημιουργία ενός νέου δικτύου μετακινήσεων.
Η συζήτηση του τεχνικού προγράμματος αποτελεί την τέλεια αφορμή προώθησης των βιώσιμων μορφών αστικής μετακίνησης και μίας νέας κουλτούρας στην κινητικότητα.
Επειδή:
- Σημαντική είναι και η συνεισφορά των μεταφορών για την ατμοσφαιρική ρύπανση στις πόλεις, ιδιαίτερα σε ότι αφορά μικροσωματίδια (ΡΜ10 και ΡΜ2,5) και οξείδια του αζώτου (ΝΟx) αλλά και βενζόλιο και πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες.
Καθώς και:
- Τα επίπεδα θορύβου από την κίνηση στις πόλεις συχνά υπερβαίνουν τις οδηγίες ή και τα όρια που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, το 20% του πληθυσμού της ΕΕ υποφέρει από απαράδεκτα επίπεδα θορύβου με συμπτώματα ενοχλήσεις, διαταραχές ύπνου και παράπλευρες επιπτώσεις στην υγεία.
Η αλλαγή του μοντέλου κινήσεων στην πόλη θα συνεισφέρει στη σημαντική ελάφρυνση των παραπάνω περιπτώσεων. Η εξοικονόμηση ενέργειας με την εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών, εμπέδωση νέων πρακτικών και επικαιροποίηση σχεδιασμών σε ήδη μελετημένα θέματα πρέπει να αποτελέσουν βασική επιλογή.
Έτσι, το τεχνικό πρόγραμμα των Δ/νσεων  Πρασίνου, Ηλεκτροφωτισμού & Κυκλοφορίας απορρίπτεται ως απολύτως ανεπαρκές ως προς τους στόχους βιωσιμότητας και αειφορίας της πόλης. Το πρόγραμμα Αρχιτεκτονικού κρίνεται ελλιπές ως προς τις παραπάνω διεκδικήσεις.
Το Τεχνικό Πρόγραμμα 2011 έτσι όπως κατατέθηκε είναι ανεπαρκές ως προς ζητήματα διεκδίκησης έργων στην παραπάνω κατεύθυνση – Στάθμευση, εξεύρεση χώρων για σχολεία, διεκδίκηση ανοικτών χώρων ή στρατοπέδων (ΔΕΘ, ΓΣΣ, 424ΣΝ).